Miras hukuku, vefat eden kişinin malvarlığının kimlere, hangi oranlarda geçeceğini düzenler. Ancak miras bırakan, tüm malvarlığı üzerinde tam bir özgürlüğe sahip değildir. Kanun koyucu, bazı yakın mirasçıların haklarını koruma altına almıştır. Bu korunan zorunlu paya saklı pay denir.
Tanım:
Saklı pay, miras bırakanın vasiyetname ya da bağış gibi tasarruflarla kısıtlayamayacağı, kanunen mirasçıya ayrılan zorunlu miras hakkıdır.
Saklı Pay Hangi Amaçla Getirilmiştir?
Saklı pay kavramı, sadece miras paylaşımını düzenlemek için değil, aynı zamanda aile yapısını ve sosyal dengeyi korumak için de getirilmiştir.
-
Aile fertlerini korur: Yakın mirasçıların mağdur olmasını engeller.
-
Adil paylaşımı sağlar: Malvarlığının belli kişilere kaydırılmasının önüne geçer.
-
Toplumsal düzeni gözetir: Miras bırakanın keyfi tasarruflarıyla aile düzeninin bozulmasını önler.
Saklı Pay Hakkı Kimlere Aittir?
Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay hakkı şu mirasçılara tanınmıştır:
-
Altsoy: Çocuklar ve torunlar
-
Anne ve baba: Üstsoy mirasçıları
-
Sağ kalan eş
❌ Kardeşlerin saklı pay hakkı bulunmaz.
Saklı Pay Oranları
| Mirasçı | Yasal Miras Payı | Saklı Pay Oranı |
|---|---|---|
| Altsoy (çocuk/torun) | Normal miras payı | %50 (yarısı) |
| Anne ve baba | Normal miras payı | %25 (1/4’ü) |
| Sağ kalan eş | Altsoy ile birlikte mirasçı ise | Tamamı |
| Sağ kalan eş | Anne-baba ile birlikte mirasçı ise | %50 |
Örnek Hesaplama
Bir baba vefat ediyor. Malvarlığı: 1.000.000 TL
Mirasçılar: Eşi + 2 çocuk
-
Yasal miras payları:
-
Eş → %25 (250.000 TL)
-
Çocuklar → %75 (her biri %37,5 → 375.000 TL)
-
Saklı paylar:
-
Eşin payının tamamı saklıdır → 250.000 TL
-
Çocukların her birinin payının yarısı saklıdır → 187.500 TL + 187.500 TL
👉 Bu durumda miras bırakan, en fazla 375.000 TL (saklı pay dışında kalan kısım) üzerinde serbestçe tasarruf edebilir.
Saklı Pay İhlal Edilirse Ne Olur?
Miras bırakan saklı payı ihlal edecek şekilde bir vasiyetname veya bağış yapmışsa, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açabilir.
-
Bu dava ile mirasçılar, saklı paylarını yeniden elde eder.
-
Tenkis davası, miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir.
-
Dava açma süresi: 1 yıl (öğrenmeden itibaren) ve her hâlükârda 10 yıl (ölüm tarihinden itibaren).
Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Saklı pay ile yasal miras payı aynı şey midir?
Hayır. Yasal miras payı mirasçıların normalde alacağı orandır. Saklı pay ise bu oranın kanunla güvence altına alınan kısmıdır.
🔹 Miras bırakan, saklı payı ortadan kaldırabilir mi?
Hayır. Ancak mirasçı kendi isteğiyle feragat sözleşmesi yaparsa hakkından vazgeçebilir.
🔹 Saklı payı kimler talep edebilir?
Sadece kanunda belirtilen saklı paylı mirasçılar (çocuk, anne-baba, eş).
🔹 Kardeşlerin saklı pay hakkı var mı?
Hayır. Kardeşler mirasçı olabilir ama saklı pay hakkına sahip değildir.
Sonuç
Saklı pay, miras bırakanın malvarlığında istediği gibi tasarruf etmesini engelleyen ve aile fertlerini koruyan bir hukuki kavramdır.
Özellikle miras planlaması yaparken veya miras paylaşımı sürecinde saklı payı bilmek, ileride çıkabilecek ihtilafları önlemek açısından çok önemlidir.
